Cykl na blogu „CultureZone”: „ALEJA GWIAZD POPKULTURY”

TOSHIRŌ MIFUNE : KODEKS BUSHIDO NA EKRANIE

Kon’nichiwa min’na. W dzisiejszym odcinku przedstawiam sylwetkę jednego z najwybitniejszych aktorów japońskiego kina, Toshirō Mifune. Zaczynamy.

MŁODOŚĆ

Toshiro Mifune urodził się 1 kwietnia 1920 r. w Seitō, okupowanym przez Japończyków Szantungu (obecnie Qingdao w Chinach), jako najstarszy syn Tokuzo i Sena Mifune. Jego ojciec Tokuzo był kupcem i fotografem, który prowadził firmę fotograficzną w Qingdao i Yingkou, a pierwotnie był synem lekarza z Kawauchi w prefekturze Akita. Jego matka Sen była córką hatamoto, wysokiego rangą urzędnika samurajskiego. Rodzice Toshiro, którzy pracowali jako misjonarze metodystów, byli jednymi z obywateli Japonii zachęcanych do zamieszkania w Szantungu przez japoński rząd podczas jego okupacji, zanim Republika Chińska przejęła miasto w 1922 roku. Mifune dorastał z rodzicami i dwójką młodszego rodzeństwa w Dalian, Fengtian od 4 do 19 roku życia.

W młodości Mifune pracował w studiu fotograficznym swojego ojca. Po spędzeniu pierwszych 19 lat życia w Chinach, jako obywatel Japonii, został powołany do dywizji lotnictwa Cesarskiej Armii Japońskiej, gdzie służył w jednostce fotografii lotniczej podczas II wojny światowej.

KARIERA

Po klęsce na froncie wojny, uwolniony z munduru, Mifune znalazł się na bruku. Bez zawodu, bez szans zdobycia pracy, poszedł pewnego dnia do wytwórni "Toho", która poszukiwała nowych twarzy do filmu. Udały się próbne zdjęcia i wkrótce Senkihi Taniguchi powierzył mu główną rolę w filmie „Ślady na śniegu”, który zwrócił uwagę krytyki na obiecującego aktora. Według jednej z anegdot, Mifune miał na planie zdjęciowym sprawiać problemy ekipie. Np. na prośbę, by się zaśmiać odpowiedział: „Dlaczego mam się śmiać?”, a z kolei na prośbę, by się rozgniewać odpowiadał: „Dlaczego mam się złościć?”.

Wkrótce otrzymał propozycję od sławnego już reżysera Akiry Kurosawy: jedną z głównych ról w dramacie społecznym „PIJANY ANIOŁ”. Kurosawa po raz pierwszy zobaczył Mifune na planie „Śladów na śniegu”. Zobaczył wówczas młodego zapaleńca, który w szale miotał się z ekipą filmową. Okazał się idealnym kandydatem do roli w „Pijanym aniele”. Ich wspólna praca zaowocowała nie tylko przyjaźń, ale i szereg klasycznych filmów. Po „Pijanym aniele” przyszła pora na film, który okazał się rewolucyjny pod względem fabularnym. W „RASHOMONIE” z 1950 roku obserwujemy tę samą fabułę z perspektywy trzech różnych bohaterów. Schemat ten podpatrzyli potem Amerykanie (film okazał się międzynarodowym sukcesem Kurosawy), czego dowodem takie filmy jak komedia „O czym marzą faceci” z 2000 roku, czy film animowany „Czerwony Kapturek. Historia prawdziwa”. Ich trzeci wspólny film, japońska adaptacja „Idioty” według Dostojewskiego, przeszła bez echa, jednak czwarty znów zapisał się zgłoskami w kinie. Było to arcydzieło „SIEDMIU SAMURAJÓW” (1954), który ponownie zainspirował Hollywood („Siedmiu wspaniałych” będący westernowym remakiem filmu Kurosawy). A już zupełnie genialny był ich piąty film: „TRON WE KRWI” bezbłędnie wpisujący fabułę szekspirowskiego „Makbeta” w realia feudalnej Japonii. Nakręcona rok potem „UKRYTA TWIERDZA” ponownie przyniosła inspiracje hollywoodzkiemu kinu („Gwiezdne Wojny” George’a Lucasa). 

W 1960 roku Kurosawa ponownie sięgnął do twórczości Szekspira, tym razem w filmie „ZŁY ŚPI SPOKOJNIE” wpisując fabułę „Hamleta” w realia feudalnej Japonii. W 1962 roku Mifune zdobył nagrodę, jedną z najzaszczytniejszych na świecie: Puchar Volpiego na festiwalu w Wenecji za rolę samuraja Sanjuro w filmie „STRAŻ PRZYBOCZNA”, także w reżyserii Kurosawy. W połowie lat sześćdziesiątych Mifune stać już było na założenie własnej wytwórni filmowej - stowarzyszonej z "Toho" i wybór ról według własnego uznania. W 1965 roku zdobył po raz drugi Puchar Volpiego za rolę tytułową w „RUDOBRODYM” Kurosawy. Miał to być ich ostatni wspólny film. Na planie zdjęciowym wdali się w kłótnię. Mimo zerwania współpracy, w późniejszych latach wyrażali się o sobie nawzajem bardzo ciepło.

STYL

W pierwszym okresie twórczości filmowej, za sprawą współpracy z Akirą Kurosawą, Toshirō Mifune wyspecjalizował się w rolach samurajów przestrzegających kodeks bushido. Wiele jego ról z tamtego okresu przeszły do legendy. W późniejszym okresie, po zerwaniu współpracy z Kurosawą, Mifune z uwagi na podeszły wiek grywał przede wszystkim w kinie wojennym, choć zdarzały mu się wyjątki od tej reguły.

PÓŹNIEJSZE DZIEŁA

W 1968 roku Mifune zadebiutował w Hollywood drugoplanową rolą w filmie wojennym „Piekło na Pacyfiku” w reżyserii Johna Boormana. Pozostał też wierny rolom samurajów, którym zawdzięczał swoją popularność w Japonii i na przełomie lat 60 i 70 zagrał w dwóch zachodnich produkcjach podejmujących tą tematykę. Pierwszy nosił tytuł „Samurajskie chorągwie”, a drugi: „Samuraj i kowboje”.

W 1976 roku wrócił do kina wojennego i wystąpił w epickiej „BITWIE O MIDWAY”, a trzy lata później w komedii wojennej Stevena Spielberga „1941”. W 1980 roku zapisał się w świadomości widzów jako majestatyczny lord Toranaga w klasycznej adaptacji „SHOGUNA” według powieści Jamesa Clavella. Po zrealizowanym dwa lata później filmie „Wyzwanie” wystąpił jeszcze w „Cieniu wilka” i to dziesięć lat po roli w produkcji Johna Frankenheimera.

Mifune zmarł w 1997 roku w Mitace, a pochowany został w Kawasaki.

Toshirō Mifune zapisał się w historii kina przede wszystkim swoimi wybitnymi rolami w filmach Akiry Kurosawy, dzięki którym kreował na ekranie niezapomniane postaci samurajów. Chociaż w późniejszym okresie skupiał się na rolach w kinie wojennym, wciąż pozostawał wierny kreacjom samurajów, w tym w serialu „Shogun”.

link: https://www.filmweb.pl/person/Toshirô+Mifune-41014/filmography