Cykl na blogu „CultureZone”: „ALEJA GWIAZD POPKULTURY”
WERNER HERZOG:
POSZUKIWACZ OBŁĘDU I TAJEMNICY W KINIE
Witam wszystkich. Z okazji urodzin dzisiejszego solenizanta postanowiłem przygotować portret jednego z najpopularniejszych, a także najbardziej wpływowych niemieckich reżyserów. Wernerowi Herzogowi życzymy wszystkiego najlepszego z okazji 80 urodzin, a ja z kolei zapraszam do kolejnego odcinka „Alei Gwiazd Popkultury”.
MŁODOŚĆ
Werner Herzog urodził się w Monachium jako syn Elizabeth Stipetić, burgenlandzkiej Chorwatki, i Dietricha Herzoga, Niemca. Wychowywał się z dwoma braćmi – Luckim i Tilbertem. Wraz z rodziną wyjechał z Monachium do odciętej od świata bawarskiej wioski Sachrang, po tym, jak dom ich sąsiadów został zniszczony w wyniku bombardowania.
W wieku 12 lat przeniósł się wraz z rodziną z powrotem do Monachium, gdzie dzielili mieszkanie przy ulicy Elisabethstrasse z przyszłym aktorem, Klausem Kinskim. Był wielokrotnie świadkiem napadów szału Kinskiego. Aż dziw bierze, że w przyszłości mięli kręcić wspólnie filmy – wprawdzie tylko pięć, ale jak powiedział sam Herzog: „Od tamtego momentu wiedziałem, że będę reżyserem, a on moim aktorem”.
Po przeprowadzce uczęszczał do szkoły podstawowej. W tym samym roku poproszono go o zaśpiewanie solo przed klasą, czego stanowczo odmówił. Było to dla niego tak silne przeżycie, że do 18 roku życia nie słuchał muzyki ani nie śpiewał. W wywiadach przyznał, że z perspektywy czasu oddałby dziesięć lat ze swojego życia, żeby tylko mógł grać na jakimś instrumencie. Szkolne wspomnienia były tak bardzo negatywne, że nie przeczytał nigdy do końca „Fausta”, który był wtedy jedną z jego lektur, mimo iż w swojej karierze wielokrotnie przywoływał konteksty z dzieła Goethego.
Jego zainteresowania kinem zaczęły się po przeczytaniu wstępu do encyklopedii kina. 14-letni wówczas Herzog doszedł do wniosku, że do realizacji filmów potrzebny jest najwyżej profesjonalna kamera; ukradł ją później z jednej z monachijskich szkół filmowych. W latach późniejszych studiował na Uniwersytecie w Monachium oraz historię, ekonomię i literaturę niemiecką w Pittsburghu; żadnego z tych kierunków nigdy nie ukończył.
KARIERA
Herzog w równym stopniu zaczął filmy kręcić, jak i w nich występować. Jako reżyser zadebiutował w 1962 r., kręcąc film „Herkules”. Jako aktor zadebiutował sześć lat później w filmie „Znaki życia”.
Najbardziej znany stał się za sprawą współpracy z przyjacielem z dzieciństwa, Klausem Kinskim. Najbardziej znanym filmem obu panów był kostiumowy dramat „AGUIRRE, GNIEW BOŻY” (1972). W późniejszych latach nakręcili wspólnie również takie filmy, jak „Woyzeck” (1979), „NOSFERATU WAMPIR” (także z 1979 roku; remake niemieckiego horroru ekspresjonistycznego „Nosferatu: Symfonia grozy”), „Fitzcarraldo” (1982), oraz „Cobra Verde” (1987).
We wczesnej karierze Werner Herzog nakręcił również trzy filmy z udziałem Bruna S. (syn prostytutki i aktor, też z trudnym charakterem). Te filmy to: „ZAGADKA KASPARA HAUSERA” (1974), „Szklane serce” (1976), oraz „Stroszek” (1977).
W 1986 r. zadebiutował jako reżyser operowy „Doktorem Faustusem”; jako teatralny „Snem nocy letniej” z 1992 roku. Po realizacji fabularnego „Krzyku kamienia” z 1991 roku. realizował wyłącznie dokumenty, w których również się wyspecjalizował (z czasem, gdy wrócił do kina fabularnego, zaczął prowadzić płodozmian: raz filmy fabularne, raz dokumenty). Takie jak „REKOLEKCJE NA TEMAT MROKU” (1992) czy „MÓJ NAJLEPSZY WRÓG” (1999) o współpracy z Kinskim (uroczy tytuł, prawda?) odniosły sukces i ugruntowały jego pozycję nie tylko jako wybitnego reżysera fabuł, ale także filmów dokumentalnych.
STYL
Kino Herzoga wywarło ogromny wpływ na późniejszych reżyserów. Do inspiracji jego kinem przyznawali się: David Lynch podczas kręcenia „Człowieka słonia” inspirował się „Zagadką Kaspara Hausera”, a z kolei Francis Ford Coppola przyznawał się do inspiracji „Aguirre`ą: Gniewem bożym” przy pracy nad „Czasem apokalipsy”.
Jego twórczość uchodzi za trudną w odbiorze, wizyjną, bardzo emocjonalną. Werner Herzog, nawiązując do egzystencjalizmu i literatury romantycznej, niejednokrotnie ukazywał w swoich filmach motyw szaleństwa i zachowań ludzkich w sytuacjach ekstremalnych. („Aguirre: Gniew boży”). Charakterystyczną cechą jego filmów jest też mistycyzm, oraz deliryczne, odrealnione kreacje świata i bohaterów („Szklane serca”, „Nosferatu wampir”).
W przypadku filmów dokumentalnych często zdarza mu się je fabularyzować, z kolei podczas kręcenia filmów fabularnych stosuje metody typowe dla dokumentów, jak np. kamera z ręki, montaż. W obu przypadkach przyświeca mu jeden cel: dojście do „prawdy ekstatycznej” zawartej w materiale filmowym, i wywołanie tego stanu emocjonalnego także u widzów.
XXI WIEK
Jeszcze na początku XXI w. Herzog ograniczał się do realizacji filmów dokumentalnych: „Biały diament”, „Odległa błękitna planeta”, a zwłaszcza „GRIZZLY MAN”. Do kina fabularnego powrócił dopiero w 2006 roku, kręcąc opartą na faktach „OPERACJĘ ŚWIT” z Christianem Balem w głównej roli. Rok później nakręcił równie popularny dokument „SPOTKANIA NA KRAŃCU ŚWIATA” (2007). Nie zrezygnował również z aktorstwa, w ostatnich latach można było go zobaczyć w filmie „Jack Racher: Jednym strzałem” (2012) i w serialu „Mandalorian” (2017-nadal).
W 2015 r. Werner Herzog nakręcił fabularną biografię Gertrudy Bell „Królowa pustyni” z Nicole Kidman, jednak film nie odniósł sukcesu. Od tamtej pory jego filmy nie są tak bardzo rozpowszechniane.
Filmy Herzoga nie należą do najłatwiejszych w odbiorze i za pewne wymagają sporego zaangażowania ze strony widzów. Kiedy jednak spróbują sięgnąć po jego kinematografię, na pewno nie pożałują spotkania z wnikliwą analizą ludzkiej psychiki i egzystencjalizmu pokazanego na ekranie. Właśnie za to, a także za wpływ na rozwój kina, warto docenić jego filmografię.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz