Cykl na blogu „CultureZone”: „KSIĄŻKOSPEKTYWA”

'Ahlan bialjamie. Lub po francusku: bonjour à tous. W czwartym odcinku serii „Książkospektywa” zapraszam wszystkich w odmęty starożytnego Egiptu czasów faraonów. Tym razem przybliżę wam fabułę cyklu historycznego „RAMZES” pióra popularnego francuskiego egiptologa, Christiana Jacqa. Zaczynamy.

tytuł serii: „RAMZES”

autor: Christian Jacq

rok wydania: 1995-1997

KILKA SŁÓW O SERII

Przystępując do pracy nad pięcioksięgiem „Ramzes”, Christian Jacq miał na swoim koncie liczne książki popularnonaukowe i powieści osadzone w realiach starożytnego Egiptu, w tym „Egipskiego sędziego”, „Królową Słońce”, czy „Ostatnią świątynię”. Dał się więc poznać jako autor poczytnych powieści rozgrywających się w czasach faraonów, choć niestroniącym od kontrowersyjnych posunięć (o czym wspominałem w ostatni poniedziałek w poświęconym mu artykule). Z drugiej strony trudno mu było odmówić, że starożytnym Egiptem po prostu się fascynuje i tą fascynację przelewa na karty swoich powieści.

Najlepiej o tym świadczy pięciotomowy cykl o Ramzesie II, jednym z najwybitniejszych faraonów w historii starożytnego Egiptu. Jacq nie opisuje całego życiorysu faraona, ale skupia się na najważniejszych epizodach z jego panowania, opierając się zarówno na sprawdzonych faktach, jak i hipotezach. W przedmowie do pierwszego tomu autor tak pisał o swoich zamiarach:

„Ramzes nie jest bohaterem jednej czy drugiej powieści, ale wielu powieści, prawdziwej epopei , prowadzącej nas od wtajemniczenia w rolę faraona przez ojca, Setiego, postaci równie imponującej jak postać jego syna, do ostatnich dni monarchy, który po drodze musiał stawić czoło wielu ciężkim próbom. (…) Chciałem przedstawić czytelnikowi zadziwiający wymiar życia, przez który przewinęły się niezapomniane postacie: Seti, jego małżonka Tuja, subtelna Nefertari, Izet urodziwa, poeta Homer, zaklinacz węży Setau, Hebrajczyk Mojżesz i wielu innych pojawiających się stopniowo na kartach tego cyklu”.

Saga o Ramzesie II została przetłumaczona na ponad 25 języków i sprzedana w milionach egzemplarzy. Uznano ją za jeden z najbardziej spektakularnych sukcesów wydawniczych nie tylko we Francji, ale i na całym świecie i zapoczątkowała renesans zainteresowania starożytnością, które określono jako „szaleństwo egipskie”.

OMÓWIENIE TOMÓW

Cykl otwiera tom zatytułowany „Syn światłości” [1995]. Opowiada on o dzieciństwie Ramzesa przygotowywanego przez ojca, Setiego, do roli pretendenta do tronu starożytnego Egiptu. Jacq wprowadza w tym tomie pierwsze postaci, które będą odgrywać zasadnicze role w życiu przyszłego faraona: mściwego brata, Szenara, rywalizującego o tron Egiptu; pierwszą żonę, Izet, oraz drugą małżonkę Nefertari; skrybę Ameniego, a także bohaterów kojarzących się z mitologią grecką i wojną trojańską: Homera, Menelaosa, Agamemnona czy Helenę. Z kolei wydany w tym samym roku tom drugi, „Świątynia Milionów Lat” [1995], opowiada o początkach rządów Ramzesa, budowie tytułowej „Świątyni Milionów Lat” (zwanej Ramesseum), kryzysie jego relacji z Mojżeszem i nasileniu się zagrożenia ze strony Hetytów.

Ten ostatni wątek został rozwinięty w opublikowanej rok potem „Bitwie pod Kadesz” [1996]. W tym tomie Jacq równoważy epizod wojen hetyckich z misją ratowania życia umierającej Nefertari. To również w tym tomie dawny przyjaciel Ramzesa, Mojżesz, decyduje się wrócić do Egiptu aby na polecenie Boga wydostać Izraelitów z niewoli egipskiej. Ten wątek, z kolei, został rozwinięty w tomie czwartym, „Wielkiej pani Abu Simbel” [1996] opowiadającej o zderzeniu dwóch religii, egipskiej (poligamicznej), oraz hebrajskiej (monogamicznej) na przykładzie relacji skłóconych ze sobą Ramzesa (który dopiero co wzniósł nową świątynię dla swojej małżonki) i Mojżesza. W tym tomie najciekawsze jest bardziej naukowe podejście Jacqa do kwestii plag egipskich, doszukując się w nich m.in. efektów zmian klimatycznych, lub położeń geograficznych.

Finałowy tom, „Pod Akacją Zachodu” [1997] opowiada o schyłkowym okresie życia i panowania faraona, naznaczonego żałobą po śmierci Nefertari i kolejnych starć ze swoim bratem, Szenarem. W tym tomie dobiega końca także żywot Mojżesza, który doprowadza Hebrajczyków do Ziemi Obiecanej. Stary, schorowany i osamotniony Ramzes wyznacza na swojego następcę syna, Merenptaha, sam zaś niedługo potem umiera. W dowód uznania za rozwój starożytnego Egiptu jego oddany skryba, Ameni, decyduje się na poświęcenie resztek swojego życia na spisanie kroniki rządów Ramzesa, by jego imię przetrwało dla potomnych.

PODSUMOWANIE

Pięcioksiąg „Ramzes” to, stanowiąca połączenie twardych faktów historycznych z naukowymi hipotezami, swoisty list miłosny autora do opisywanych realiów. Z jednej strony stanowi wiarygodne studium władzy, z drugiej: epicką historię o trudnych zmaganiach kochanego władcy z otaczającym go światem polityki, religii i magii. Mimo że niektóre postaci nie mogły istnieć, a niektóre jak brat Ramzesa, były całkowicie zmyślone, pięcioksiąg jest obowiązkową pozycją dla wszystkich miłośników literatury historycznej.

link: https://lubimyczytac.pl/cykl/2419/ramzes