Cykl na blogu „CultureZone”: „ALEJA GWIAZD POPKULTURY”

JAN A. P. KACZMAREK : URZEKAJĄCE MELODIE

Cześć wszystkim. Mijający tydzień zaczął się dla nas kolejną smutną wiadomością. W ostatni wtorek, w wieku 71 lat, zmarł po długiej chorobie Jan A. P. Kaczmarek, jeden z najbardziej znanych kompozytorów muzyki filmowej. W tym specjalnym odcinku „Alei Gwiazd Popkultury”, dla upamiętnienia jego dokonań, przybliżę sylwetkę laureata Oscara za muzykę do „Marzyciela”. Zaczynamy.

MŁODOŚĆ

Jan A. P. Kaczmarek przyszedł na świat 29 kwietnia 1953 roku. Z muzyką klasyczną i muzyką filmową był związany od najmłodszych lat. Gdy był jeszcze dzieckiem, matka zabierała go do poznańskiej filharmonii, gdzie koncerty skrzypcowe dawał jego dziadek. Sam Kaczmarek pobierał nauki gry na fortepianie. 

Już w wieku szkolnym także dał po sobie poznać talent kompozytorski Kaczmarka, kiedy to Jan skomponował muzykę do hymnu I Liceum w Koninie, do którego uczęszczał. Jeszcze w tym samym okresie pisał również podkłady muzyczne pod szkolne przedstawienia. I choć muzyka była mu pisana, Kaczmarek początkowo myślał o karierze dyplomaty. Studiował prawo na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

KARIERA

Początkowo tworzył muzykę filmową do polskich produkcji. Debiutował na początku lat 80 muzyką do filmu „Cień” Andrzeja Domalika, wiążąc się z Kinem Moralnego Niepokoju. Jednak w następnej dekadzie jego muzyka rozbrzmiewała również w zagranicznych, przede wszystkim: amerykańskich, produkcjach.

W 1993 roku napisał muzykę do „PODWÓJNEGO WCIELENIA” Avi Nesher z Drew Berrymoore w głównej roli, a rok potem do koprodukcji polsko-amerykańskiej „EWANGELIA WEDŁUG HARR’EGO” Lecha Majewskiego. Przełomowy okazał się rok 1995, kiedy to Kaczmarek napisał ścieżkę dźwiękową do dramatu biograficznego Agnieszki Holland „CAŁKOWITE ZAĆMIENIE” z Leonardem di Caprio w roli poety Arthura Rimbauda. Dwa lata później kontynuowali współpracę przy kostiumowym dramacie „PŁAC WASZYNGTONA” opartym na powieści psychologicznej Henry’ego Jamesa.

Początek lat 2000 to czas pracy nad dwoma soundtrackami, obydwoma skrajnie różnymi. Najpierw Jan A. P. Kaczmarek skomponował muzykę do debiutu swojego rodaka, Janusza Kamińskiego: thrillera „Stracone dusze” z Winoną Ryder. Niedługo potem kompozytor zasiadł do pracy nad muzyką do superprodukcji Jerzego Kawalerowicza „QUO VADIS?” opartego na powieści Henryka Sienkiewicza. W tym samym roku, co nad muzyką do „Quo vadis?”, Kaczmarek napisał muzykę do kolejnej koprodukcji polsko-amerykańskiej: „BOŻYCH SKRAWEK” Jerzego Bogajewicza, gdzie obok Haleya Joela Osmenta i Willem Dafoe wystąpili również m.in. Olaf Lubaszenko i Andrzej Grabowski.

STYL

Nieodłącznym elementem twórczości Jana A. P. Kaczmarka jest fortepian. To właśnie dzięki niemu kompozytor był w stanie wydobyć najbardziej urzekające i wpadające w ucho melodie. Oczywiście, nie zawsze fortepian odgrywał główną rolę w jego twórczości, czego dowodem chociażby ścieżka dźwiękowa do „Quo Vadis?” Jerzego Kawalerowicza. Równie istotnym elementem dla muzyki Jana A. P. Kaczmarka była działalność Orkiestry Ósmego Dnia, z którą kompozytor współpracował na początku swojej kariery. Muzyka nagrywana przez zespół charakteryzowała się mieszanką awangardy, polskiej muzyki ludowej i estetyki ambientu graniczącego z dark ambientem. Nic zatem dziwnego, że kompozycje Jana A. P. Kaczmarka zyskały taką popularność zza Oceanem, czego ukoronowanie miało nastąpić w 2004 roku.

PÓŹNIEJSZE PRACE

To właśnie wtedy rozgłos przyniosła Kaczmarkowi ścieżka dźwiękowa do filmu biograficznego „MARZYCIEL” Marca Forstera z Johnnym Deppem. Historia dramaturga Jamesa Matthew Berry’ego i okoliczności powstania dramatu „Piotruś Pan i Wendy” została słusznie nagrodzona Oscarem za muzykę. Trzy lata potem napisał muzykę do miniserialu „WOJNA I POKÓJ” opartego na powieści Lwa Tołstoja, jak również do polsko-czeskiej adaptacji „BRACI KARAMAZOW” w reżyserii Petra Zelenki według powieści Fiodora Dostojewskiego.

Rok 2009 to kolejna zapadająca w pamięć kompozycja - tym razem do „MOJEGO PRZYJACIELA HACHIKO” Lasse Hallstrőma opartego na autentycznej historii z Japonii z akcją przeniesioną do Stanów Zjednoczonych. W tym samym roku Kaczmarek napisał również ścieżkę dźwiękową do filmu biograficznego „DZIECI IRENY SENDLEROWEJ” Johna Kenta Harrisona.

Na swoim koncie ma również muzykę do głośnego filmu „Tajemnica Westerplatte” z 2013 roku w reżyserii Pawła Chochlewa. Jedną z jego ostatnich kompozycji była ścieżka dźwiękowa do utrzymanego w konwencji polskiego westernu filmu „MAGNEZJA” Macieja Bochniaka.

Muzykę Jana A. P. Kaczmarka warto docenić za awangardowe brzmienie łączące także urzekające brzmienie fortepianu. Ta wybuchowa mieszanka zapewniła mu niegasnącą do końca popularność tak w Polsce, jak również za granicą. Pomimo tego, że kompozytora nie ma już wśród nas, jego muzyka nadal z nami pozostanie i będzie zachwycać ilekroć będziemy oglądać któryś z filmów, w którym pojawia się soundtrack jego autorstwa.

link: https://www.filmweb.pl/person/Jan+A.P.+Kaczmarek-10278