Cykl na blogu „CultureZone”: „KSIĄŻKOSPEKTYWA”

Cześć wszystkim. Dziś przypada szczególny dzień dla wielbicieli fantastyki. Zwłaszcza dla fanów przygód nastoletniego czarodzieja w okularach i z blizną w kształcie błyskawicy na czole.  Tego dnia, 27 lat temu, w brytyjskich księgarniach zadebiutował pierwszy tom serii pióra J. K. Rowling „HARRY POTTER”. Z tej okazji postanowiłem przybliżyć wam historię powstania, oraz omówić poszczególne tomy serii. Zaczynamy.

tytuł serii: „HARRY POTTER”

autor: J. K. Rowling

rok wydania: 1997-2007

KILKA SŁÓW O SERII

Seria o Harrym Potterze powstała w trudnej dla Joanne Katherine Rowling sytuacji. Przyszła pisarka była świeżo po rozwodzie, samotnie wychowywała córkę. Zmagała się również z depresją, a jakby tego było mało: niedługo przed rozpoczęciem pracy nad pierwszym tomem, zmarła jej matka. Te wszystkie czynniki dały podwaliny pod przyszłą serię.

Sama Rowling przyznała, że postać Harry’ego Pottera przyszła jej do głowy w czasie podróży pociągiem. Wyobraziła sobie wtedy kilkunastolatka ubranego w czarne szaty i z twarzą przyklejoną do szyby w przedziale, wpatrującego się jak urzeczony w niknący na zewnątrz krajobraz. Niestety, nie miała przy sobie żadnych przyborów do pisania żeby zapisać sobie to co wyobraziła, jednak obraz ten zachowała w pamięci na nadarzającą się okazję.

Ta nadeszła na początku lat 90. Wówczas to Rowling rozpoczęła pracę nad pierwszym rozdziałem powieści „Harry Potter i Kamień Filozoficzny”. Pierwszy rozdział poprawiała kilkanaście razy, odrzucając pierwotne pomysły, które przychodziły jej do głowy (np. żeby rozpocząć powieść od sceny śmierci rodziców Harry’ego). A gdy po siedmiu latach w końcu ukończyła tom, musiała zmagać się z co najmniej jedenastoma wydawcami odrzucającymi maszynopis.  Argumentowali, że to książka dla dzieci, a które dzieci obecnie czytają książki? Dopiero wydawnictwo Blumsbury zdecydowało się, choć z pewnymi oporami, na wydanie powieści.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że wokół J. K. Rowling narosło wiele mitów i plotek. Jedną z nich jest teoria, że pierwsze strony „Harry’ego Pottera i Kamienia Filozoficznego” napisała na serwetkach. Sami spróbujcie napisać cokolwiek na serwetkach i przekonajcie się, czy była to prawda, czy nie.

W każdym razie wydanie pierwszego tomu okazało się strzałem w dziesiątkę. Rowling napisała potem jeszcze dwa kolejne tomy - „Komnatę Tajemnic” i „Więźnia Azkabanu” - a w 2000 roku, w chwili wydania tomu czwartego pt. „Czara Ognia”, można było już mówić, że świat ogarnęła potteromania. Było oczywiste, że dzieci i  nastolatkowie pokochali czarodzieja w okularach. Zwyczajem stało się, także w Polsce, że kolejne tomy cyklu można było kupić już o 0:00, a czytelnicy ustawiali się w kolejkach by jako pierwsi móc poznać dalsze losy ulubionego bohatera. W momencie wydania czwartego tomu zapadła też decyzja o sfilmowaniu „Kamienia Filozoficznego”. Jednocześnie szał na punkcie Harry’ego Pottera wzbudził niepokój w środowisku kościelnym. Zarzucano serii o Harrym Potterze propagowanie czarnej magii i satanizmu. Niezrażeni tym fani cyklu kupowali i czytali dalsze tomy. Wielu z nich przyznawało, że dorastali wraz z Harrym Potterem.

OMÓWIENIE TOMÓW

W pierwszym tomie, „Harrym Potterze i Kamieniu Filozoficznym” (pierwotny tytuł: „Harry Potter i Szkoła Czarodziejów” tytułowy bohater zostaje przygarnięty jeszcze jako niemowlę przez wujostwo. Przez kolejne dziesięć lat żyje w przekonaniu, że jest zwykłym nastolatkiem, a jego rodzice zginęli w wypadku samochodowym. Dopiero w dniu jedenastych urodzin poznaje całą prawdę i rozpoczyna naukę w Szkole Magii i Czarodziejstwa Hogwart. Poznaje tam przyjaciół, Rona i Hermionę, a także wielu rywali (Draco Malfoy), naraża się też nauczycielowi eliksirów, charyzmatycznemu Severusowi Snape’owi. Wpada także na trop tajemniczego Kamienia Filozoficznego dającego możliwość m.in. uważenia eliksiru nieśmiertelności, którego pożąda Lord Voldemort. Harry staje do walki ze swoim arcywrogiem i odnosi zwycięstwo.

Rok potem, w tomie drugim pt. „Harry Potter i Komnata Tajemnic”, Harry dowiaduje się, że w Hogwarcie dzieją się rzeczy niepokojące i nie powinien wracać do Szkoły Magii i Czarodziejstwa. Wbrew nakazom skrzata domowego Zgredka, Harry jednak wraca do Hogwartu, gdzie i owszem dzieją się rzeczy przerażajace: na ścianach pojawiają się napisy wypisane krwią, wewnątrz murów daje się słyszeć głos żądający krwi, a uczniowie zostają odnalezieni w stanie petryfikacji (J. K. Rowling pisała cały cykl ze świadomością, że jej fani będą coraz starsi, dlatego do kolejnych tomów dodawała elementy horroru). Okazuje się, że sytuacja w Hogwarcie jest związana z otwarciem tytułowej Komnaty Tajemnic, czego dokonać może tylko Dziedzic Slytherine’a. Okazuje się nim nie kto inny jak Lord Voldemort dotąd znany jako Tom Marvolo Riddle, którego dusza zaklęta w dzienniku opętuje siostrę Rona, Ginny, i nakazuje jej otwarcie Komnaty, oraz wypuszczenie czającego się tam potwora: Bazyliszka. Harry’emu udaje się uratować Ginny i zniszczyć dziennik, unicestwiając duszę Lorda Voldemorta aka Toma Marvolo Riddle’a.

Od tomu trzeciego widać wyraźnie, że seria coraz bardziej dojrzewa. „Harry Potter i więzień Azkabanu” w równym stopniu przywodzi na myśl horror jak i kryminał. Z tytułowego więzienia ucieka groźny kryminalista, Syriusz Black, oskarżany o zdradzenie Potterów i współpracę z Lordem Voldemortem. Z tego powodu Hogwart jest nawiedzany przez dementorów, zakapturzonych strażników Azkabanu wysysających dobre wspomnienia z ludzi (to one stanowią metaforę depresji, z którą zmagała się J. K. Rowling). Z biegiem akcji odsłaniają się kolejne karty związane z Syriuszem Blackiem: od faktu, że jest ojcem chrzestnym Harry’ego po przekonanie, że tak naprawdę jest niewinny, a Potterów zdradził ktoś zupełnie inny. Okazuje się nim Peter Petegrew znany jako Glizdogon, animag ukrywający się przez dwanaście lat pod postacią… szczura Rona. Niestety, Petegrew udaje się uciec, a Syriusz początkowo zatrzymany, sam musi uciec w czym pomagają mu Harry i Hermiona.

Czwarty tom, „Harry Potter i Czara Ognia” koncentruje się na tak zwanym Turnieju Trójmagicznym, imprezie z udziałem trzech wybranych szkół czarodziejów, w której uczestniczą trzej zawodnicy, po jednym z każdej szkoły. Z powodu wysokiego stopnia zagrożenia, w Turnieju mogą wziąć udział tylko siedemnastolatkowie, jednak dziwnym zbiegiem okoliczności prócz przepisowej trójki zostaje też wylosowany czternastoletni Harry. Chłopak bierze więc udział w trzech zadaniach, a są to: walka ze smokiem, wydostanie przyjaciół z dna ogromnego jeziora i zdobycie pucharu wewnątrz gigantycznego labiryntu. Tuż przed rozstrzygnięciem trzeciego zadania, zostaje wysłany wraz ze współzawodnikiem, Cedrikiem Diggory, na cmentarz, gdzie Diggory zostaje zamordowany, a Harry jest świadkiem odrodzenia Lorda Voldemorta.

Wydarzenie to staje się kluczowe dla tomu piątego, „Harry’ego Pottera i Zakonu Feniksa”. Po pierwsze Ministerstwo Magii bagatelizuje fakt odrodzenia Lorda Voldemorta, skutkiem czego zostaje reaktywowany tytułowy Zakon Feniksa zrzeszający przeciwników Tego, Którego Imienia Nie Wolno Wymawiać; po drugie Lord Voldemort poszukuje przepowiedni, z która informuje o tym, kto może pokonać Czarnego Pana. Jednocześnie Harry zmaga się z nowym nauczycielem obrony przed czarną magią, najbardziej antypatyczną postacią w całej serii: Różową Ropuchą, Dolores Umbridge. W tajemnicy przed nią organizuje potajemne lekcje obrony przed czarną magią stawiające na praktykę, a nie - jak lekcje Umbridge - na teorię. Dzięki temu Harry, wraz z kilkoma przyjaciółmi, udaje się do Ministerstwa Magii, gdzie dochodzi do wielkiej bitwy ze sługami Lorda Voldemorta, Śmierciożercami, w wyniku której ginie Syriusz Black, a przepowiednia zostaje zniszczona. Nie mogąc znieść porażki, Lord Voldemort wyznacza szpiega, który w następnym roku w szóstej klasie, ma tropić Harry’ego Pottera. Sam Harry w tomie szóstym, „Księciu Półkrwi”, jest rozdarty między tropieniem szpiega, potajemnymi lekcjami u Dumbledore’a, a poszukiwaniem Księcia Półkrwi i problemami sercowymi. W czasie ostatniej lekcji u Dumbledore’a chłopak dowiaduje się, że Lord Voldemort dla uzyskania nieśmiertelności, rozczłonkował swoją duszę na siedem części i ukrył je w tzw. horkruksach (jednym z nich okazuje się dziennik Toma Riddle’a z tomu drugiego). Po zdobyciu piątego horkruksa, który okazuje się fałszywką, Dumbledore ginie z ręki Severusa Snape’a, który okazuje się tytułowym Księciem Półkrwi. Podczas pogrzebu dyrektora, Harry decyduje się nie kontynuować nauki i skupić się na poszukiwaniach horkruksów. To właśnie ich poszukiwanie stają się główną osią tomu ostatniego, „Harry’ego Pottera i Insygniów Śmierci”. Harry’emu, oraz towarzyszącym mu przyjaciołom, Ronowi i Hermionie, udaje się zdobyć wszystkie pozostałe horkruksy, poznają też prawdę o Dumbledorze i czym są tytułowe Insygnia Śmierci. Finalnie dochodzi do decydującej bitwy o Hogwart, a Harry’emu po zniszczeniu wszystkich horkruksów udaje się pokonać Lorda Voldemorta. Dziewiętnaście lat potem, związawszy się z Ginny, Harry odprowadza swoje dzieci na peron 9 i 3/4 i spotyka po latach Rona i Hermionę, którzy także zostali parą i doczekali się swoich dzieci.

PODSUMOWANIE

Mimo sprzecznych opinii na temat serii Rowling (nie tylko z powodu rzekomego szerzenia okultyzmu i czarnej magii, ale i przez to, że dla niektórych cykl wydaje się przereklamowany), trudno zaprzeczyć że przygody Harry’ego Pottera zapisały się złotymi zgłoskami w historii literatury dla dzieci i młodzieży. Także pomimo ekranizacji cyklu, które mogły skutecznie zniechęcić do sięgnięcia po książki (skoro powstały filmy, to po co jeszcze czytać to samo). Seria ta, zwłaszcza dla dzisiejszych 30-kilkulatków, wydaje się jedną z najważniejszych w życiu, bo dzięki niej nastolatkowie nie tylko przekonali się do czytania książek, ale też dorastali wraz z jej głównym bohaterem. Łatwo można się domyślić, jak ciężko im było rozstać się z Harrym Potterem po przeczytaniu ostatniego zdania „Insygniów Śmierci”:

„Od dziewiętnastu lat blizna nie zabolała go ani razu. Wszystko było dobrze”.

link: https://lubimyczytac.pl/cykl/143/harry-potter