Cykl na blogu „CultureZone”: „KSIĄŻKOSPEKTYWA”

Cześć wszystkim. Kontynuując tematykę fantastyczną, zagłębimy się w dzisiejszym odcinku „Książkospektywy” w mroczny i niewytłumaczalny świat wykreowany w jakże inspirującej głowie H. P. Lovecrafta. Tematem dzisiejszego odcinka środowego cyklu będą MITY CHTULHU.

tytuł serii: „MITY CTHULHU”

autor: H. P. Lovecraft

rok wydania: 1917-1936

KILKA SŁÓW O SERII

Twórczość H. P. Lovecrafta niewątpliwie należy do jednej z największych w historii literackiego horroru. Pierwsze swoje teksty Lovecraft pisał jeszcze przed 1920 rokiem, jednak nie od razu były wiązane z mitami Cthulhu. Zmieniło się to w 1917 roku, kiedy to wydane zostało opowiadanie „Dagon” o morskim potworze będącym jednym z Wielkich Przedwiecznych. Najbardziej przełomowym tekstem był „Zew Cthulhu” z 1926 roku.

Opowiadania Lovecrafta przez długi czas pozostawały nieuszeregowane w żadne podcykle. Jednak po śmierci Lovecrafta miało się to zmienić, Termin „mity Cthulhu”, albo „mitologia Cthulhu” została wprowadzona przez Augusta Derletha, który po śmierci Lovecrafta zebrał i wydał wszystkie jego teksty. On również nadał tym opowiadaniu wspólne tematy, łącząc je w wybrane podcykle, np. opowiadania o snach, albo opowiadania o tajemniczych miejscach. Sam Lovecraft używał terminu „kosmiczny horror”. 

OMÓWIENIE TOMÓW

Chociaż „mity Chtulhu” były wydawane w różnych zbiorach opowiadań (np. „Zew Cthulhu” w tłumaczeniu Ryszardy Grzybowskiej), swoją drugą młodość zawdzięczają ostatniemu wznowieniu wydawanemu przez Vesper w przekładzie Macieja Płazy. I to na tym wznowieniu się skupię.

Po dwóch zbiorczych wydaniach, „Zgroza w Dunwich i inne przerażajace opowieści” (2015), oraz „Przyszła na Sarnah zagłada. Opowieści niesamowite i fantastyczne” (2016), a także po obszernym zbiorze wierszy wydanych w 2018 roku, wydawnictwo Vesper zdecydowało się wznawiać opowiadania Lovecrafta z wyraźnym podziałem na pewne podgrupy. Zaczęło się od zbioru z najbardziej ikonicznymi tytułami, czyli „Zew Cthulhu” (2019) zawierający teksty z lat 1926-1931, w tym - poza tytułowym - także „Widmo nad Innsmouth”, czy „Zgrozę w Dunwich”. Już w tych opowiadaniach widać charakterystyczne cechy horroru lovecraftowskiego charakteryzującego się zmaganiami racjonalizmu z tym, czego nie da się ogarnąć w żaden sposób rozumem (w efekcie czego bohaterowie prozy Lovecrafta najczęściej popadają w obłęd).

Rok potem ukazał się zbiór zatytułowany „W górach szaleństwa”. Zbiór krótszy od poprzedniego - zawierający tylko cztery opowiadania - za to podejmujący temat miejsc owianych dziwną i niewyjaśnioną dotąd tajemnicą. Dotyczyło to nie tylko tytułowego opowiadania (wlasciwie mini powieści), ale też pozostałych tytułów, w tym kapitalnego klimatycznie „Bezimiennego miasta” i napisanego wspólnie z Harrym Houdinim „Pod piramidami”.

W 2021 roku, z kolei, ukazał się najbardziej klimatyczny zbiór opowiadań Lovecrafta pt. „Koty Ultharu”. Zbiór zdecydowanie najdłuższy, posiadający aż dziesięć opowiadań z lat 1918-1927. Większość opowiadań z tego zbioru została wcześniej wydana w zbiorze „Przyszła na Sarnah zagłada. Opowieści niesamowite i fantastyczne”. Jedynym wyjątkiem jest tytułowy, brawurowy, tekst, którego fabuła świadczy o tym jak wielkim kociarzem był Lovecraft. Tematyką opowiadań z tego zbioru jest wykreowany przez pisarza świat równoległy do naszego, czyli tzw. Kraina Snów, do której można się udać tylko za pośrednictwem snów.

Dwa lata później pojawił kolejny zbiór opowiadań H. P. Lovecrafta, tym razem zatytułowany „Przyczajona groza”. Wspólnym tematem zawartych w zbiorze sześciu tekstów grozy są prastare rytuały i sekty, a także przerażająca magia. Warto dodać, że w jednym z tekstów pojawia się postać stworzona przez Ambrosiego Bierce’a, a potem rozwinięta przez Richarda Chambersa i Howarda Philipsa Lovecrafta: Hastur, Król w Żółci. 

PODSUMOWANIE

Opowiadania Lovecrafta zapisały się złotymi zgłoskami, a wpływ jaki one wywarły na popkulturę był przeogromny. Trudno temu zaprzeczyć, pomimo tego że sama postać autora należy do kontrowersyjnych z powodu rasizmu, antysemityzmu i ksenofobii. Inspiracje jego tekstami widać i słychać zarówno we współczesnej literaturze grozy (Stephen King, Graham Masterton), grach - zwłaszcza RPG-ach („Bloodborne”) - a nawet w muzyce rozrywkowej (Metallica). 

link: https://vesper.pl/szukaj?controller=search&s=H+p+Lovecraft