Cykl na blogu CultureZone: W MUZYCZNĄ PODRÓŻ PRZEZ ŚWIAT.

Witam serdecznie. W tym odcinku „W muzyczną podróż przez świat” nie zajdziemy zbyt daleko, gdyż odwiedzimy Kraków lat 70. Z okazji 15 rocznicy śmierci Marka Grechuty, która przypadła 9 października, postanowiłem przeanalizować najsłynniejszą płytę czołowego przedstawiciela poezji śpiewanej, Marka Grechuty: „MAREK GRECHUTA & ANAWA”. Zaczynamy.

OKOLICZNOŚCI POWSTANIA

„Marek Grechuta & Anawa” to debiutancka płyta w karierze krakowskiego piosenkarza, oraz poety, Marka Grechuty. W momencie gdy płyta powstawała, Anawa (nazwa pochodzi z francuskiego słowa en avant, czyli „naprzód”) zaczynało jako kabaret. Artyści określali swą działalność jako: „sztukę jarmarczno-cyrkową, z przerwami na piosenkę liryczną”. Dlatego równolegle z kabaretem powstał również zespół Anawa. I to właśnie w nim, w pierwszych latach swej działalności, powstały pierwsze utwory autorstwa Jana Kanty Pawluśkiewicza i Marka Grechuty. Okres ten tak wspominała wdowa po Marku Grechucie:

„Takie pomieszanie kabaretu oraz zespołu trwało mniej więcej dwa lata, do 1969 roku. Po festiwalu piosenki studenckiej (1967) Marek wraz z zespołem muzycznym zaczęli dostawać zaproszenia do telewizji i na giełdy piosenki. Potem rok 1968, czyli nagroda dziennikarzy podczas Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. I coraz bardziej rosnąca sława.

Pierwsze lata wiązały się z wybuchem talentów kompozytorskich Marka [Grechuty] i Janka [Kanty Pawluśkiewicza] (…) Po czym już poleciało. Kolejna nagroda w Opolu w czerwcu roku 1969, a w Wigilię telewizja pokazała film pod tytułem Będziesz moją panią złożony z nakręconych w scenerii Krakowa i okolic „teledysków” do kilku największych przebojów Anawy. To zaś oznaczało absolutne ugruntowanie pozycji, a wręcz początek „panowania” Marka i zespołu”.

Danuta Grechuta, Jakub Baran, „Marek.

Marek Grechuta we wspomnieniach żony, Danuty”

I właśnie wtedy pojawiła się idea utworzenia samodzielnego zespołu Anawa. To z tego okresu pochodzi pierwsza płyta, którą zespół nagrał z Markiem Grechutą. Album należy do tzw. poezji śpiewanej. Wykonawcy tego gatunku muzycznego wykonywali instrumentalno-wokalne aranżacje znanych wierszy. Spośród wszystkich znanych wykonawców poezji śpiewanej, to właśnie Marek Grechuta był niedościgłym wzorcem. Doskonale było to słychać na debiutanckim albumie, z którego pochodziły tak rozpoznawalne piosenki, jak „Wesele”, „Zadymka”, czy „Niepewność”.

ZAWARTOŚĆ

Na debiutancką płytę Marka Grechuty złożyło się 10. piosenek. Ponieważ płyta zaliczana jest do poezji śpiewanej, za teksty do nagranych piosenek posłużyły wiersze najbardziej znanych poetów, nie tylko z II połowy XX wieku, ale również z przełomu XIX i XX stulecia. Krążek otwiera liryczno-dynamiczny utwór „Wesele” [nr 1.], będący fragmentami tytułowego dramatu Stanisława Wyspiańskiego (akt I, sc. 38, oraz fragment sc. 22). Na płycie pojawiają się również inne piosenki poezji śpiewanej. Marek Grechuta wykonał na niej muzyczne interpretacje wierszy takich poetów, jak Adam Mickiewicz (słynna „Niepewność”, nr 4.), Julian Tuwim („Zadymka”, nr 6.), Józef Czechowicz i Tadeusz Miciński („Twoja postać”, nr 2.), czy Julian Przyboś („Piosenka”, nr 5.).

Prócz tego na płycie można również znaleźć utwory, do których tekst napisał sam Marek Grechuta. Do najbardziej znanych na pewno należą „Nie dokazuj” (nr 8.), oraz „Będziesz moją panią” (nr 7). Szczególnie interesujący jest wieńczący płytę utwór „Korowód” (nr 10): na następnej, tytułowej, płycie piosenka została bardziej rozbudowana pod względem aranżacji (trwa aż 10 minut), natomiast na płycie „Marek Grechuta & Anawa” znajduje się wcześniejsza, znacznie krótsza, wersja.

OCENA

Płyta Marka Grechuty i zespołu Anawa to zdecydowanie pozycja obowiązkowa dla fanów poezji śpiewanej, oraz dla tych, którzy chcieliby się z takim gatunkiem muzycznym zapoznać. Krążek kipi od melancholii, oraz liryki, stanowi również kwintesencję założenia kabaretu Anawa, której działalność miała charakter „jarmarczno-cyrkową, z przerwami na piosenkę liryczną”. Chociaż poezja śpiewana była znana poza granicami Polski (twórczość Leonarda Cohena i Boba Dylana), to jej polska odmiana zapewniła powodzenie nie tylko Marka Grechuty, ale też późniejszych wykonawców tego rodzaju muzyki.

Link:

https://www.youtube.com/playlist?list=PLRm7CMrlXHQ8DV7OybHD9Fg7OQXb7IuW7