Cykl na blogu „CultureZone”: „BOHATEROWIE POPKULTURY”

Witajcie sssssserdecznie, moje ssssssssskarby. W najnowszym odcinku niedzielnego cyklu „Bohaterowie popkultury” przedsssssstawię wam sssssylwetkę jednej z najbardziej rozpoznawalnych posssssstaci ze uniwersssssum Śródziemia. Z tego wstępu łatwo można wywnioskować, kto będzie tym bohaterem. Dziś mowa będzie o GOLLUMIE. Zapraszam.

Dane:

Twórcy: J. R. R. Tolkien

Obsada: Brother Theodore [„Hobbit”, 1977; dubbing, „Powrót Króla”, 1980; dubbing]

              Peter Woodthorpe [„Władca Pierścieni”, 1978; dubbing]

              Karl Vaananen [„Hobitit”, 1993]

              Andy Serkis [trylogia „Władca Pierścieni”, 2001-2003; „Hobbit: Niezwykła podróż”, 2012]

HISTORIA POSTACI. GENEZA POWSTANIA.

Postać Golluma po raz pierwszy pojawiła się na kartach powieści J. R. R. Tolkiena pt. „Hobbit, czyli tam i z powrotem”. Wtedy też Tolkien nie miał z góry zaplanowanego origin story postaci. Dlatego w słynnym rozdziale "Zagadki w ciemnościach" możemy przeczytać następujące zdanie:

  „W głębi podziemi nad czarną wodą mieszkał stary Gollum. Nie wiem, skąd się tutaj wziął ani też, kim czy może czym był naprawdę. Nazywał się Gollum i był cały czarny jak jak noc, z wyjątkiem oczu, wielkich, okrągłych i wypełzłych”.

J. R. R. Tolkien, „Hobbit, czyli tam i z powrotem”.

Przekł. Maria Skibniewska.

Dopiero później, przy pisaniu „Władcy Pierścieni”, zrodziła się w głowie Tolkiena cała geneza tej postaci. Poznajemy ją z dialogu między czarodziejem Gandalfem, a hobbitem Frodo. Gollum zanim stał się tym, czym się stał w „Hobbicie”, sam należał do niziołków, a na imię miał Smeagol. Podczas połowu ryb ze swoim bratem, Deagonem, wydobył z jeziora złoty pierścień, jak miało się później okazać – Jedyny Pierścień Saurona. A że były wtedy jego urodziny, postanowił zagarnąć błyskotkę dla siebie, argumentując, że „dzisiaj są jego urodziny, a to będzie jego prezent”. Przy okazji zabił Deagona podczas gwałtownej szarpaniny i uciekł w stronę gór.

Pierścień wywarł na Smeagolu wyjątkowo negatywny wpływ i przeobraził go w stwora Golluma. Korzystał ze swojego „ssssssskarbu” - jak zaczął mówić o Pierścieniu – przez wiele lat, skutkiem czego klejnot wydłużył jego żywotność. Trwało to do chwili, kiedy Pierścień trafił w ręce Bilba w czasie wyprawy Kompanii Thorina do Esgaroth. Wtedy też Gollum przeklął Bagginsów, nazywając Bilba „złodziejem” (tu ciekawostka: w pierwotnej wersji „Hobbita” Bilbo dostaje Pierścień w prezencie od Golluma za zwycięstwo w zagadkach, dopiero w zredagowanej wersji okazuje się, że Bilbo faktycznie przywłaszczył sobie Jedyny Pierścień).

Odtąd można było znaleźć szczątkowe informacje o Gollumie, choć Tolkien pozostawił kilka notatek na jego temat. Z „Niedokończonych opowieści” można się dowiedzieć, że w 3017 roku Gollum został porwany do Mordoru. Tam, w czasie licznych tortur, miał podać lokalizację Jedynego Pierścienia, jednak Gollum został wyjawił co najwyżej dwie nazwy: „Shire” i „Baggins” (jednak nazwy te nic nie mówiły Sauronowi). Niedługo potem Gollum zdołał uciec z twierdzy Saurona i zaszyć się w mrocznych ostępach Mordoru. Wtedy wyprawiono na niego polowanie zorganizowane przez Aragorna, które zakończyły się pojmaniem Golluma i uwięzieniem go u Thranduila, króla elfów i ojca Legolasa. Sauron przyjął to z przerażeniem, jednak chcąc odzyskać Jedyny Pierścień, wysłał na jego poszukiwania Nazgule. Gollum został uwolniony pod koniec czerwca 3018 roku podczas ataku orków na królestwo Thranduila, władcy elfów.

Jego drogi z Bagginsami skrzyżowały się ponownie, kiedy w czasie wyprawy Drużyny Pierścienia został złapany przez Froda i Sama błąkających się po Mordorze. Zgodził się ich zaprowadzić do Góry Przeznaczenia, gdzie Pierścień miał został wrzucony. Zarówno Frodo jak i Sam nie zdawali sobie sprawy z prawdziwych zamiarów Golluma. Początkowo stwór posłusznie spełniał ich polecenia, jednak gdy zorientował się, że Frodo jest w posiadaniu jego „ssssskarbu”, postanowił go podstępem odzyskać. Zaprowadził oba hobbity (a nie tylko Froda, jak to pokazano w adaptacji „Powrotu Króla” Jacksona) do jaskini pajęczycy Szeloby, która miała zabić Froda i umożliwić Gollumowi odzyskanie Pierścienia. W międzyczasie jednak Gollum został przepędzony przez Sama, który z opóźnieniem ruszył z pomocą Frodowi (nie miał wcześniej możliwości uratowania swego przyjaciela z powodu interwencji samego Golluma).

Później powraca w czasie finałowej konfrontacji nad kraterem Góry Przeznaczenia. Gdy wydaje się, że Pierścień omamił duszę Froda, Gollum rzuca się na niego by wyrwać mu go z palca. Dochodzi między nimi do szarpaniny, w trakcie której stwór odgryza palec Froda. Chwilę później przypadkowo stacza się w otchłań Góry Przeznaczenia i ginie w lawie wraz ze swoim „ssssskarbem”.

MOCE

W przypadku Golluma trudno powiedzieć, by posiadał jakieś moce. Jedyne, co można mu w tym przypadku przypisać, to długowieczność wynikająca z bardzo długiego korzystania z Jedynego Pierścienia.

CHARAKTER

Jeszcze nim Gollum stał się tym, czym się stał, będąc Smeagolem charakteryzował się zachłannością. Do tego wszystkiego gotów był zabić własnego brata, byle tylko posiąść Jedyny Pierścień.

Cechy te pozostały u niego również po przemianie w Golluma. Doszły jednak i nowe. Za pewne z powodu zbytniego odizolowania się od wszystkich, Gollum zaczął mówić tylko do siebie. No i nie należy zapominać o jego słynnym sformułowaniu kierowanym do Jedynego Pierścienia: „My preciousssss” (co Maria Skibniewska genialnie przetłumaczyła jako „Mój ssssssskarbie”).

W JAKICH PRODUKCJACH WYSTĘPOWAŁ?

Chociaż gdy myślimy o ekranowym Gollumie, mamy w oczach brawurowego Andy`ego Serkisa z filmowej trylogii „Władcy Pierścieni” Petera Jacksona, tak naprawdę nie był to jedyny odtwórca tej roli. Ani nawet pierwszy.

Pomijam w tym miejscu niezrealizowane plany wcześniejszych adaptacji powieści J. R. R. Tolkiena (choćby wersję Stanleya Kubricka z Beatlesami w rolach głównych, gdzie Golluma miał zagrać… John Lennon; wyobrażacie to sobie?). Początkowo Golluma można było podziwiać wyłącznie w wersjach animowanych: w 1977 roku powstała rysunkowa wersja „Hobbita”, w 1978: niedokończona adaptacja „Władcy Pierścieni” Ralpha Bakshiego (która miała zainspirować Petera Jacksona, także w kwestii ekranowego wyglądu Golluma), a w 1980: adaptacja trzeciego tomu „LOTR-a”, czyli „Powrót Króla” nakręcony przez twórców animowanego „Hobbita” (nazywana nieoficjalnym sequelem „Władcy Pierścieni” Bakshiego). W „Hobbicie” i „Powrocie Króla” Golluma dubbingował Brother Theodore, a we „Władcy Pierścieni” głosu postaci użyczył Peter Woodthorpe (w polskiej wersji językowej, z kolei: Jarosław Boberek).

Pierwszy aktorski Gollum to robota Finów, którzy w 1993 r. zaadaptowali dzieła J. R. R. Tolkiena w postaci miniserialu „Hobititi” (dosł. „Hobbici”). Serial inspirowany był tak „Hobbitem”, jak i „Władcą Pierścieni” i miał postać zbliżoną do Teatru Telewizji. Golluma odgrywał tam nawet teatralny aktor, Karl Vaananem. Najpopularniejszym odtwórcą roli Golluma okazał się jednak Andy Serkis, który wcielił się w tą postać przy użyciu techniki motion capture polegającej na przeniesieniu gestykulacji i mimiki aktora do komputera. Serkis zagrał Golluma najpierw we „Władcy Pierścieni: Dwóch wieżach” (choć mignął na kilka sekund już we wcześniejszym „Władcy Pierścieni: Drużynie Pierścienia”), a potem we „Władcy Pierścieni: Powrocie Króla”. Powtórzył potem tą rolę w późniejszej pierwszej części filmowej adaptacji „Hobbita” pt. „Hobbit: Niezwykła podróż”.