Cykl na blogu „CultureZone”: „ALEJA GWIAZD POPKULTURY”

HENNING MANKELL: SPOŁECZNY KRYMINAŁ

Witam wszystkich. Póki mamy gorące lato, zapraszam w ramach orzeźwienia do mroźnej i posępnej Skandynawii. Po Camilli Lackberg i Stiegu Larssonie przyszła pora na kolejną gwiazdę nordic noir, która w swojej twórczości dołożyła swoją cegiełkę dla rozwoju tego podgatunku kryminalnego. Przed wami sylwetka HENNINGA MANKELLA. Zapraszam.

MŁODOŚĆ

Henning Mankell urodził się w Sztokholmie, dorastał w Sveg w regionie Härjedalen, oraz w Borås w Västergötland. Ojciec Mankella, Ivar, był sędzią, a dziadek, także Henning: kompozytorem. Pisarz był żonaty z Evą Bergman, córką Ingmara Bergmana.

Po trzech latach od przeprowadzki do Borås porzucił szkołę i w wieku 16 lat wyjechał do Paryża. Niedługo potem wstąpił do marynarki handlowej, pracując na statku towarowym i „pokochał przyzwoitą, pracowitą społeczność na statku". W 1966 wrócił do Paryża, aby zostać pisarzem.

Brał udział w powstaniu studenckim 1968 roku . Później wrócił do pracy jako pomocnik sceniczny w Sztokholmie. Gdy miał 20 lat, zaczął już pracować jako autor w Riksteatern w Sztokholmie.

TWÓRCZOŚĆ

Mankell zaczął pisać już w latach 70 (głównie jako dramaturg; za powodzenie swoich sztuk mógł założyć teatr w Mozambiku), jednak popularny na światową skalę stał się dopiero na początku lat 90, kiedy zaczął wydawać powieści kryminalne, których bohaterem był policjant z Ystad, Kurt Wallander.

Bohater ten, policjant na zakręcie zmagający się z alkoholizmem, zadebiutował w książce „MORDERCA BEZ TWARZY” (1991). Sukces powieści sprawił, że Mankell każdego roku wydawał po jednym tomie serii o Wallanderze. W każdej powieści poruszał oddzielny temat, np. rozpad Związku Radzieckiego („PSY Z RYGI”, 1992), międzynarodowy biznes („MĘŻCZYZNA, KTÓRY SIĘ UŚMIECHAŁ”, 1994), albo znęcanie się nad kobietami („PIĄTA KOBIETA”, 1996). Pierwsze powieści o Wallanderze wydawał do 1998 roku („ZAPORA”).

STYL

Mankell porusza u siebie tematy społeczne, analizuje zmiany zachodzące w mentalności szwedzkiego społeczeństwa oraz międzyludzkie relacje. Z racji fascynacji Afryką często w jego publikacjach pojawiają się akcenty krytykujące ekonomiczną eksploatację tego kontynentu oraz bierność świata wobec degeneracji afrykańskich społeczeństw i kultury. Widać to w trzech jego książkach: „Białej lwicy” z serii o Kurcie Wallanderze, w „Mózgu Kennedy`ego” i w „Comédia Infantil”, której akcja toczy się w Mozambiku.

Konstrukcja powieści Henninga Mankella nie należy do łatwych, rzadko odwołuje się do zbiegów okoliczności czy literackich fajerwerków. Styl jest rzeczowy, a wydarzenia oparte są na realnym podobieństwie.

Adresatami jego twórczości są zarówno dorośli, jak i dzieci i młodzież.

OSTATNIE LATA ŻYCIA

W ostatnich latach swojego życia Mankell, jak większość pisarzy parających się seriami literackimi, czuł się zmęczony swoim bohaterem. Nie porzucił, co prawda, literackiej wizji Ystad, ale w wydanej w 2002 r. powieści „NIM NADEJDZIE MRÓZ” pierwsze skrzypce gra córka Wallandera, Linda.

W 2009 roku Mankell wydał powieść „NIESPOKOJNY CZŁOWIEK”, jedną z ostatnich, w których pojawia się postać Wallandera. Książka powstała na przekór wcześniejszym zapewnieniom, że dalsze kryminały o Wallanderze nie powstaną. Chcąc być pewnym, że tak się w końcu stanie, Mankell opisał swojego bohatera jako podstarzałego szwedzkiego policjanta z postępującą chorobą Alzheimera; czyli w pewnym sensie uśmiercił stworzoną przez siebie postać. W istocie była to ostatnia powieść o Wallanderze; później czytelnicy dostali jedynie opowiadanie „Ręka” opisująca jedno z wcześniejszych śledztw policjanta z Ystad.

W roku 2014 Mankell ujawnił, że zdiagnozowano u niego raka płuc. Poinformował o tym na łamach gazety „Goeteborgs-Posten”. Zmarł rok później w 2015 roku.

Za co warto docenić Henninga Mankella? Pisarz wciąż należy do najpopularniejszych autorów kryminałów z podgrupy nordic noir. Inspirując się swoimi poprzednikami, włożył kolejną cegiełkę w rozwój skandynawskich kryminałów, skupiając się na najważniejszych społecznych problemach swojego kraju. Nie byłoby też Mankella bez stworzonego przez niego szwedzkiego policjanta, Kurta Wallandera. Powodzenie serii o komisarzu z Ystad sprawiła, że po książki Mankella sięgali zarówno Skandynawowie (dwukrotnie), a nawet Brytyjczycy (miniserial z Kennethem Branaghiem w roli Wallandera).

Link: https://lubimyczytac.pl/autor/19077/henning-mankell