Cykl na blogu „CultureZone”: „ALEJA GWIAZD POPKULTURY”

FRANCES HODGSON BURNETT : 

SPOŁECZNE KSIĄŻKI DLA DZIECI

Cześć wszystkim. W dzisiejszym odcinku „Alei Gwiazd Popkultury” przedstawię wam sylwetkę pisarki, która od najmłodszych lat niezmiennie kojarzy mi się z jesienią. Zaczynamy.

MŁODOŚĆ

Frances Eliza Hodgson urodziła się 24 listopada 1849 r. przy York Street 141 w Cheetham w Manchesterze. Była trzecim z pięciorga dzieci Edwina Hodgsona, handlarza żelazem z Doncaster w Yorkshire, i jego żony Elizy Boond, z zamożnej rodziny z Manchesteru. Jej ojciec prowadził firmę w Deansgate, sprzedając wyroby żelazne i mosiężne. Rodzina żyła wygodnie, zatrudniając pokojówkę i nianię. Frances miała dwóch starszych braci i dwie młodsze siostry.

W 1852 r. rodzina przeprowadziła się około mili dalej do nowo wybudowanego tarasu naprzeciwko kościoła św. Łukasza, z większym dostępem do przestrzeni na zewnątrz. Zaledwie rok później, 1 września 1853 r., gdy jego żona była w piątej ciąży, Hodgson zmarł nagle na udar, pozostawiając rodzinę bez dochodu. Frances była pod opieką babci, podczas gdy matka przejęła prowadzenie rodzinnego biznesu. Od babci, która kupowała jej książki, Frances nauczyła się kochać czytanie, w szczególności jej pierwszej książki, The Flower Book, która zawierała kolorowe ilustracje i wiersze. Z powodu zmniejszonych dochodów Eliza musiała zrezygnować z domu rodzinnego i wraz z dziećmi przeprowadziła się do krewnych w Seedley Grove, Tanners Lane, Pendleton, Salford, gdzie mieszkali w domu z dużym ogrodzonym ogrodem, w którym Frances lubiła się bawić.

Przez rok Frances chodziła do małej szkoły dla dam prowadzonej przez dwie kobiety, gdzie po raz pierwszy zobaczyła książkę o wróżkach. Kiedy jej matka przeprowadziła się z rodziną do Islington Square w Salford, Frances opłakiwała brak kwiatów i ogrodów. Ich nowy dom znajdował się na ogrodzonym placu o wyblakłej elegancji, sąsiadującym z obszarem o poważnym przeludnieniu i ubóstwie, które „nie dało się opisać”, według Friedricha Engelsa, który wówczas mieszkał w Manchesterze.

Manchester był niemal całkowicie zależny od gospodarki bawełnianej, która została zrujnowana przez głód bawełny w Lancashire spowodowany amerykańską wojną secesyjną. W 1863 roku Eliza Hodgson została zmuszona do sprzedaży swojego biznesu i ponownego przeniesienia rodziny do jeszcze mniejszego domu; w tym czasie ograniczone wykształcenie Frances dobiegło końca. Brat Elizy (wujek Frances), William Boond, poprosił rodzinę, aby dołączyła do niego w Knoxville w stanie Tennessee, gdzie miał teraz dobrze prosperujący sklep z artykułami tekstylnymi. W ciągu roku Eliza postanowiła przyjąć jego ofertę i przenieść rodzinę z Manchesteru. Sprzedała ich majątek i powiedziała Frances, aby spaliła swoje wczesne pisma w ogniu. W 1865 roku rodzina wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych i osiedliła się w pobliżu Knoxville. 

KARIERA

Frances od najmłodszych lat miała bardzo bujną wyobraźnię, spisywała własne historie w starych notatnikach. Jedną z jej ulubionych książek była powieść Harriet Beecher Stowe „Chata wuja Toma”, a ona sama spędziła wiele godzin odgrywając sceny z tej historii. Frances i jej rodzeństwo zostali wysłani na edukację do The Select Seminary for Young Ladies and Gentlemen, gdzie została opisana jako „przedwczesna” i „romantyczna”. Prowadziła aktywne życie towarzyskie i lubiła opowiadać historie swoim przyjaciołom i kuzynom; w swojej matce znalazła dobrą publiczność, chociaż jej bracia mieli tendencję do dokuczania jej opowieściom.

Zadebiutowała opowiadaniem opublikowanym w 1865. Opowiadania pisała głównie dla kobiecych czasopism, m.in. „Godey’s Lady’s Book”, „Scribner’s Magazine”. Dzięki nim mogła poprawić poziom życia rodzeństwa. Pierwszą książkę pt. „Pannę Lowrie” opisującą życie górników opublikowała w 1877 roku. Późniejsze jej książki przechodziły jednak bez echa, mimo poruszanej w nich tematyki społecznej, która nie była jej obca. Tak było chociażby z „Lindsay’s Luck” (1878), czy z „Miss Crespigny” (1879).

Frances wyszła za mąż za doktora L. M. Burnetta w 1873 roku, z który, miała dwóch synów: Lionela i i Viviana. Rozwiedli się w 1898 roku, następnie wróciła do Anglii, a w dwa lata potem wyszła ponownie za mąż, tym razem za Stephena Townsenda. Także to małżeństwo nie trwało długo i rozpadło się po dwóch latach. Jakby tego było mało, w wieku szesnastu lat zmarł jej starszy syn, Lionel.

Przez następne pięć lat opublikowała kilka krótkich utworów w St. Nicholas. Burnett kontynuowała pisanie również literatury dla dorosłych: „Louisiana” została wydana w 1880; „A Fair Barbarian” w 1881; i „Through One Administration” w 1883. Oprócz tego napisała też sztukę „Esmerelda” w 1881 roku podczas pobytu w gospodzie „Logan House” w pobliżu jeziora Lure w Karolinie Północnej; stała się ona najdłużej graną sztuką na Broadwayu w XIX wieku. Jednak, podobnie jak miało to miejsce wcześniej w Knoxville, odczuwała presję utrzymania domu, opieki nad dziećmi i mężem oraz trzymania się harmonogramu pisania, co powodowało wyczerpanie i depresję.

STYL

Utwory Frances Hodgson Burnett dotykały problematyki społecznej. Autorka nie stroniła od tej tematyki także w literaturze dziecięcej. Oprócz tego powieści Burnett zawierały również warstwę psychologiczną, podaną jednak w taki sposób by nie zniechęcić dziecięcych odbiorców do lektury jej książek. 

PÓŹNIEJSZE DZIEŁA

Zarówno jej mentalna, materialna jak i pisarska sytuacja zaczęła się zmieniać, kiedy w połowie lat 80 zmieniła odbiorcę swoich książek i zaczęła pisać dla dzieci, jednocześnie nie zrywając ze swoim literackim stylem i nawet tam wplatając interesującą ją problematykę. Kto wie, czy gdyby nie to, to czy w ogóle zapisałaby się w historii literatury powszechnej.

W 1885 roku zadebiutowała jako autorka literatury dziecięcej powieścią „MAŁY LORD”, która szybko zyskała popularność wśród czytelników. Na początkujący 90 opublikowała autobiografię pt. „LEŚNA BOGINKA”, a w dwa lata póżniej wróciła do literatury dziecięcej publikując „Małych wędrowców” (znaną też pod tytułem „Mali pielgrzymi”).

Prawdziwy rozgłos przyniosły jej książki pisane w pierwszej połowie XX wieku. W 1905 r. wydała „MAŁĄ KSIĘŻNICZKĘ” opowiadającą o dziewczynce, która nie mogąc spotkać ojca w realnym życiu, ucieka w świat fantazji. Wszystkie jej książki pod względem popularności, zarówno wczesne jak i późniejsze, przebił jednak „TAJEMNICZY OGRÓD” opublikowany w 1911 roku. Autorka podjęła tam problematykę kolonialną (akcja rozgrywa się w okresie kolonizacji innych ziem przez Wielką Brytanię, a główna bohaterka wczesne dzieciństwo spędziła w Indiach), a także trudną sytuację dzieci (efekty zaniedbanie]a Mary Lennox, oraz odrzucenie uczuć do niepełnosprawnego Colina Cravena).

Ciekawe są również okoliczności powstania samej książki. W 1898 roku Frances Hodgson Burnett zakupiła posiadłość Great Maytham Hall w hrabstwie Kent, obok której znajdował się opuszczony i stary ogród. To właśnie ten ogród stał się pierwowzorem tytułowego „Tajemniczego Ogrodu”, zaś sama posiadłość została odwzorowana w dworze Misselthwaite Manor. 

Cztery lata później Burnett opublikowała jeszcze powieść „Zaginiony książę”, a w 1922 roku: „The Heard of The House of Coombie”.

Pod koniec życia, podróżując między Anglią, a Stanami Zjednoczonymi, Burnett osiadła na stałe w mieście Plandmore w stanie Nowy Jork, gdzie przyjęła amerykańskie obywatelstwo. Zmarła 29 października 1924 roku w wieku 74 lat.

Twórczość Frances Hodgson Burnett warto docenić za podejmowaną w niej problematykę, którą starała się przekazać zarówno dorosłym, jak i przede wszystkim dzieciom. Dzięki temu powieści jej autorstwa zapisały się w historii literatury powszechnej i do dziś są bardzo popularne. Miarą tego niech będzie fakt, że chętnie były przenoszone na ekran przez najlepszych twórców, jak Alfonso Cuaròn („Mała księżniczka”), czy Agnieszka Holland („Tajemniczy ogród”).

link: https://lubimyczytac.pl/autor/16252/frances-hodgson-burnett